AGORAFOBİ NEDİR?
Agorafobi, geniş ya da bilinmeyen halka açık alanlarda olma korkusudur. Agorafobi, panik atak ve kaygı ile ilişkilidir ve genellikle kişinin kaçmasının zor olduğu, halka açık alanlardan kaçınmasına neden olur. En şiddetlisi kişinin evden çıkmamasına, daha az şiddetli vakalar ise korunacak ya da saklanacak yerlerin olmadığı bir bölgede panik oluşmasına neden olur. Halka açık alanlarda aşırı panik veya kaygı yaşayan kişilerin bir terapist ile görüşmesi gerekmektedir.
Nüfusun yaklaşık %1'inde agorafobi görülmektedir. Kadınlarda erkeklerden daha çok görülürken, ortalama 20 yaş agorafobinin başlangıç yaşıdır. Panik atak geçiren kişiler, kamuya açık bir yerde bir saldırı yaşamaktan ve oradan kaçamayacaklarından korktuklarından, agorafobi panik atakların bir komplikasyonu olarak görülebilir. Kamusal alanda panik atak ile başa çıkamama korkusu da agorafobiye neden olabilir.
Ancak agorafobi her zaman panik ile ortaya çıkmaz. Bu duruma katkıda bulunan faktörler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve araştırmacılar bunun sebebinden emin değildir. Bazı kişiler, travmatik bir deneyim sonrasında veya travma sonrası stresin bir yan etkisi olarak agorafobi geliştirebilir.
AGORAFOBİ BELİRTİLERİ
Agorafobi kişiyi fiziksel, duygusal ve bilişsel olarak etkiler. Agorafobi, yüksek tansiyona, stresle ortaya çıkan mide ağrısına, nefes darlığına, karışık düşüncelere, mide bulantısına, uyuşma ve karıncalanma gibi çeşitli fiziksel belirtilere yol açabilir. Agorafobi yaşayan bir kişi aynı zamanda uzun süre evde kalarak, başkalarına bağımlı yaşar hale gelebilir. Diğer belirtiler arasında kaçmanın zor olduğu kalabalık yerlerde bulunma korkusu, halkın içinde kontrolü kaybetme korkusu, yoğun bir şekilde ölüm ya da kendini kaybetme korkusu, kendini çaresiz veya gerçek dışı hissetme yer alır. Agorafobisi olan 3 kişiden 1’i eve bağımlı yaşamaktadır.
AGORAFOBİ TANI KRİTERLERİ
Agorafobi teşhisi konulması için, bir birey aşağıdakilerden en az ikisine karşı önemli korku ya da endişe yaşamalıdır:
- Açık alanda olmak.
- Kapalı bir kamusal alanda olmak.
- Sırada beklemek veya bir kalabalığın içinde olmak.
- Dışarıda yalnız olmak.
- Toplu taşıma araçlarını kullanma.
Agorafobi tanısı konan bir kişi, yukarıdaki durumlardan birine maruz kalmanın bir sonucu olarak neredeyse daima korku ya da endişe yaşayacaktır. Dışarı çıkacaksa bile kişi yanında birinin olmasına özen gösterir. Sosyal durumlarda sıkıntı yaşar, altı ay veya daha uzun süre bu durumlardan kaçınma davranışı gösterir.
AGORAFOBİNİN TEDAVİSİ
Terapi sayesinde agorafobisi olan kişiler paniğe neden olan endişeleri, düşünceleri ve hisleri hakkında konuşarak, kişinin bu durumla başa çıkma yöntemlerini öğrenmesi sağlanır. Toplu taşıma araçlarını kullanmak veya alışveriş yapmak gibi. Terapi yoluyla, agorafobisi olan kişiler farklı düşünce yöntemleri ve egzersizleri uygulamaya başlayarak gelişme kaydederler.
Bilişsel davranışçı terapi (BDT) agorafobi tedavisinde sıklıkla kullanılır. Çünkü bu terapi şekli, kişide agorafobi yaratan düşünceleri ortaya çıkarmaya yardımcı olabilir. BDT aracılığıyla kişi semptomlarla başa çıkmanın yollarını öğrenebilir, panik yaratan düşünceleri ve stresli durumları yönetebilir. Ayrıca korkuların gerçekleşme olasılığının düşük olduğunu, ancak gerçekleşe bile bu durum ile başa çıkması için gereken donanıma sahip olduğunu da bilir.
Agorafobisi olan kişilerin terapiste gitmesi zor olabilir. Böyle bir durumda kişinin evinde bir terapi desteği sağlanır. Bazı terapistler kişinin güvende hissettiği bir yerde buluşmayı teklif edebilirler. Gevşeme, korku uyandıran durumlardan kaçınma, iyi yemek yeme ve uyuma gibi kişisel bakım yöntemleri kişinin agorafobiyle baş etmesine yardımcı olur.
