SEN DE Mİ BAĞIMLI OLDUN TEKNOLOJİYE?

İçinde bulunduğumuz yüzyıl akıllı telefonların etrafımızı sardığı, en hızlı internete son teknolojilere ulaşmak için insanların birbiriyle yarış halinde olduğu bir yüzyıl diyebilir miyiz? Bana sorarsanız bu sorunun cevabı “evet”. Hani eskilerin tadı bir başkaymış diye anlatır hep büyüklerimiz, işte bu lezzetin sırrı hoş sohbetten geliyor. İnsanlar birbirlerinin gözlerinin içine bakarak gülmeyi tercih ederken şimdilerde gözlerinden yaşlar çıkarak gülen emojileri tercih ediyor. Bulamadığımız bir adresi eskiden bakkala ya da herhangi bir esnafa, yoldan geçen herhangi birine sorarak öğrenirken şimdilerde navigasyonlara soruyoruz. Teknolojinin hayatın her alanını etkilemesiyle, arkadaşlık ilişkilerinin de bundan etkilendiği ve gerçek ortamlardan sanal ortamlara taşındığını söyleyebiliriz. İşte biz hoş sohbeti bu noktada kaybettik. Peki ne oldu bize böyle?

Teknolojinin hayatımıza getirmiş olduğu sayısız imkan var. Birçok alanda hayatımızı kolaylaştırıyor, bir sürü bilgiye kısa zamanda erişim sağlıyor, uzaktaki dostlarla iletişim sağlıyor kısacası say say bitmez. Ancak kişinin teknoloji kullanımı üzerinde kontrolünün kaybolması ve teknolojiyi ölçüsüz ve sınırsız kullanması çok ciddi zararlara sebep olabilir. İnternet ve teknoloji bağımlılığı diğer bağımlılıklarda olduğu gibi kişinin bağımlısı olduğu teknolojik ürüne ulaşamadığında yoksunluk yaşadığı bir durum olarak tanımlanmaktadır.

Teknoloji bağımlılığı Türkiye’de ve dünyada son dönemlerde gündemde yer almaktadır. Teknolojinin psiko-aktif ilaçlar gibi bağımlılık yaratan etkisinden söz edilmektedir. Özellikle son yıllarda teknoloji bağımlılığı madde bağımlılığı kadar yaygın bir hale gelmiştir. Teknoloji kullanım yaşı Türkiye’ de 2 yaşa kadar düşmüştür. Bunun en büyük sebebi ise ailedir.

Teknoloji bağımlılığı olan kişilerde gözlerde yanma, beden duruşunda bozukluk, halsizlik gibi fiziksel şikayetlerin yanında akademik başarıda düşüş, uyku bozuklukları, internet dışındaki arkadaşlıklardan izolasyon gibi sosyal şikayetlerde görülmektedir. Teknoloji kişinin yaşamını kolaylaştırmak vb. gibi olumlu hizmetlere yönelik ortaya çıkmışken teknoloji bağımlılığı kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilemekte yaşamını zorlaştırmaktadır.

TEKNOLOJİ BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ

  • Yalnızca birkaç dakika diyerek saatler harcamak.
  • Çevrenizdekilere ekran karşısında geçirdiğiniz zaman hakkında yalan söylemek.
  • Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet etmek.
  • Anonim bir kişiliğe bürünmek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih etmek.
  • İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevulardan ödün vermek.
  • Bilgisayarınızın başında çok fazla zaman geçirdiğiniz için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk almak ve bu iki duygular arasında gidip gelmek.
  • Bilgisayarınızdan uzak kaldığınız zaman gergin ve boşluktaymış gibi hissetmek.
  • Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında kalmak.

NE YAPMALI?

Özellikle 0-3 yaş grubunda teknoloji kullanımı olumsuz sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Anne babanın çocuğu oyalamak ya da susturmak için onu telefona, tablete veya televizyona yönlendirmesi çocuğun gerçek ve sanal dünyayı ayırt edememesine, içine kapanmasına, merhamet duygusunun gelişmemesine neden olur. Bu yaş grubu teknolojiden mümkün olduğunca uzak tutulmalıdır.

Teknoloji bağımlılığıyla başa çıkmada anne babalara önemli görevler düşmektedir. Ebeveynler çocukları için rol modeldir ve onlarında teknoloji kullanımıyla ilgili sorunlara sahip olması olumsuz örnek teşkil eder. Aile içi olumlu ilişkilerin varlığı teknoloji bağımlılığıyla başa çıkmayı önemli ölçüde etkiler. Aslında “ne yapmalı?” sorusu her yaş grubu için farklı cevaplandırılması gereken bir soru olsa da ortak olarak yapılacaklar şu şekildedir:

  • Teknoloji bağımlılığı ve teknolojinin doğru kullanımıyla ilgili bilgilendirin.
  • İnternet kullanımını sınırlandırın.
  • İnternet kullanımıyla ilgili kurallar koyun ve bunlara sizde uyun.
  • Çocuğunuzun sosyalleşmesini sağlayın ve ilişkilerini destekleyin.
  • Boş zamanlarınızda sanat, spor gibi farklı alanlara yönlendirin.
  • Çocuğunuzu kontrol edemiyorsanız mutlaka uzmandan yardım alın.

Teknoloji bağımlılığı ile ilgili Yeşilay’ın internet sitesinde hem bilgilendirici hem de farklı yaş grupları ve ebeveynler için hazırlanmış herkesin faydalanabileceği aynı zamanda eğlenip öğrenebileceği sunumlar hazırlanmış. Bir göz atmakta fayda var. Teknolojiyi hiç kullanmamak değil doğru ve yeterince kullanmak önemli. Son olarak ben Yeşilay’ ın sloganını çok sevdim: “Bağlan ama bağımlı olma!”.

KAYNAKÇA

Hazar, Z. Ve Hazar, M. (2017). Digital game addiction scale for children. Journal Of Human Sciences, 14(1), 203-216.

https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/teknoloji-bagimliligi

Karadağ, E., Tosuntaş, Ş. B., Erzen, E., Duru, P., Bostan, N., Mızrak-Şahin, B. ve Babadağ, B. (2016). Sanal dünyanın kronolojik bağımlılığı: Sosyotelizm (phubbing). Addicta: The Turkish Journal on Addiction, 3(2), 223-269.