FLÖRT ŞİDDETİNE UĞRADIĞINIZIN FARKINDA MISINIZ?

‘’Beni çok kıskanıyor o yüzden böyle kısıtlıyor’’

‘’Bir kere oldu bir daha olmayacağına dair söz verdi’’

‘’Her ilişkide olur böyle şeyler’’

‘’Onu rehberinden/arkadaşlıktan/takipten sileceksin!’’

‘’Ayrılırsan ben ne yaparım ?! Öldürürüm kendimi!’’

‘’Evleneceğim ben seninle, sen benimsin cinsellik yaşamamızda sorun yok ki..’’ gibi cümlelerle kendinizi avutmuş veya maruz kalmışsanız flört şiddeti söz konusudur.

Flört şiddeti, aile içi şiddetin ve yakın partner şiddetinin alt kategorisi olarak ele alınmaktadır (Leadbeater ve ark., 2018). Araştırmalarda çoğunlukla fiziksel şiddet boyutunda ele alınan flört şiddetinin, zamanla çeşitli boyutlarına yönelik araştırmaların arttığı ve kapsamının genişlediği görülmektedir. Örneğin, Ely ve arkadaşları (2002) flört şiddetini, partner ilişkisinde birisinin diğerine kasıtlı olarak cinsel, fiziksel, ekonomik ve psikolojik saldırıda bulunması olarak tanımlamaktadır (Akt. Fidan ve Yeşil, 2018). Öte yandan mevcut veya eski bir partner tarafından ya da mağdurun cinsel ilişkide bulunduğu ama partneri olarak nitelendirilmeyen bir kişi tarafından uygulanan şiddet de flört şiddeti kapsamında yer alabilmektedir (Beaupre, 2014; Akt. Jaffe ve ark., 2018). Günümüzde teknoloji ve sanal mecraların artmasıyla birlikte flört şiddetinin tanımlaması ve sınıflaması genişlemiştir. Şöyle ki, partner ilişkisinde kişiler bir arada değilken bile teknolojik olarak birbirlerine karşı baskıcı ve kontrol edici davranışlar veya tutumlar sergileyebilmektedirler (Fidan ve Yeşil, 2018). Bu kapsamda siber, dijital veya teknolojik flört şiddeti kavramlarına dikkat çekilmektedir. Partnerlerden birinin, diğerini sosyal medya veya teknoloji (telefon çağrıları, e-mail, sms; sosyal medya mesajları) aracılığıyla kontrol, takip veya huzursuz etmesi flört şiddeti uyguladığını göstermektedir (Bakır ve Kalkan, 2019). Ayrıca birçok araştırma, ayrılmış ya da halen birlikte olunan partnerin diğerini sürekli izlemesi ve takip etmesini, yani ‘’ısrarlı takip’’ veya ‘’stalking’’i de flört şiddeti kapsamında ele almaktadır (Fidan ve Yeşil, 2018; Kaplan, 2020).

Flört şiddetine yönelik önemli tanımlardan bir diğeri 1 Ağustos 2014'te yürürlüğe giren, 2021 yılında Türkiye’nin taraflardan biri olmaktan çıktığı, hukuki bağlayıcılığı bulunan ilk uluslararası sözleşme olan İstanbul Sözleşmesinde yapılmıştır. İstanbul Sözleşmesi biyolojik veya hukuki, ailevi bağ olup olmadığına bakılmaksızın şiddetin önlenmesine ilişkin standartlar öngörmektedir. Sözleşmede evli olmayan partnerler arasındaki şiddet "ev içi şiddet” kapsamında açıklanmıştır. Buna göre ev içi şiddet; ev içinde, aile içerisinde veya daha önceki veya şu anki eşler veya partnerler arasında meydana gelen, failin aynı evi şu an veya daha önce şiddet mağduruyla paylaşıp paylaşmadığına bakılmaksızın psikolojik, cinsel, fiziksel ve ekonomik şiddet olarak tanımlanmaktadır (Bakırcı, 2015).

Tüm bu tanımlamalardan hareketle flört şiddeti, romantik ilişkide bir kişinin diğerine kasıtlı veya zarara yol açacak şekildeki hareketlerinin toplamı olarak değerlendirilebilmektedir. Şiddetin olduğu gibi flört şiddeti de yukarda bahsedildiği üzere çeşitli tür ve boyutlara sahiptir. Bu boyutlar farklı sınıflamalarla da ele alınabilmekle birlikte, birbiriyle ilişkili, birbirini kapsayan şekillerde de olabilmektedir.

Fiziksel flört şiddeti, bir partnerin diğerinin bedenine kasıtlı olarak zarar vermesini içermektedir (Fidan ve Yeşil, 2018). Bu şiddet türü fiziksel güç kullanımı ve zarar verme davranışlarını içermekle ile ölümle de sonuçlanabilmektedir. Fiziksel flört şiddeti, acı vermek, yaralamak ya da fiziksel ıstırap vermek için fiziksel güç kullanımı olarak tanımlanabilmekte; tokatlamak, dövmek, tekme atmak, sıkıştırmak, itmek, sürüklemek, bıçaklamak, yumruk ya da zarar verebilecek başka bir şey ile vurmak, yakmak, boğmak, tehdit etmek veya bir silah, bıçak veya herhangi bir başka silah kullanmak gibi örneklendirilebilmektedir (Türk ve ark., 2020; World Health Organization, 2005). Çakır Koçak ve Öztürk Can (2019) kasıtlı olarak gerçekleştirilen fiziksel güç ve zorlamaya dayalı, partnere fiziksel olarak zarar vermek amaçlı, istenmeyen temas içeren davranışlarda bulunmayı fiziksel flört şiddeti olarak tanımlamakla birlikte, kişinin canının acıması ya da bedeninde iz/yara oluşmasının bu şiddete maruz kalınması noktasında elzem olmadığını, yarasız veya acısız da bu şiddete maruz kalınabileceğini belirtmektedir.

Psikolojik flört şiddeti, bir partnerin diğerinde korku uyandırması, kendine olan güvenini ve saygısını sorgulatacak veya zedeleyecek biçimde konuşması ve davranması olarak tanımlanabilmektedir (Fidan ve Yeşil, 2018). Yıpratıcı üslup ile iletişim kurulması, alay etmek, lakap takmak (şişko, cılız, vb.), aşağılamak, bağırmak, tehdit etmek, sosyal ortamlarda küçük düşürmek, istenmeyen şekilde küfür etmek, kıyafet seçimine karışmak, arkadaş ve akraba çevresinde kısıtlamalarda bulunmak, intihar girişiminde bulunmak, kararlarını kontrol etmek veya yönlendirmek gibi çeşitli eylemler psikolojik flört şiddetinin örneklendirmeleri içerisinde yer almaktadır. Psikolojik flört şiddetinin fark edilmesi partnerin yapılan eylemleri sevgi duygusu ile karıştırıyor olabileceğinden zor fark edilebilmektedir (Kaplan, 2020).

Günümüzde romantik ilişkilerde en sık karşılaşılan şiddet türlerinden biri olan dijital flört şiddeti, sosyal medya da ortak hesap açmaya zorlamak, sosyal medya şifrelerini istemek, son görülme saatlerini kontrol etmek, sosyal medyada arkadaş kısmını incelemek ve kimlerle arkadaş olabileceğini belirlemek, izinsiz bir şekilde telefon ve bilgisayarı karıştırmak, mesaj gönderdiğinde anında cevap vermesini beklemek gibi örneklendirilebilmektedir. Dijital flört şiddeti kıskançlık, sevgi, çevreye güvenmeme kisvesi ile partnerlere sunulabilmekte ve zor fark edilebilmektedir. Dijital flört şiddetinin bir diğer örneği de karşı tarafın istememesi üzerine çıplak fotoğraf göndermek veya istemektir. Bu örnek birey baskı, zor, tehdit ile bu eylemleri gerçekleştiriyorsa flört şiddetini kapsamaktadır. (Bakır ve Kalkan, 2019; Kaplan, 2020).

Cinsel flört şiddeti bir partnerin diğerini cinsel birliktelik veya yakınlık yaşamak için zorlaması, cinsellik konusunda “hayır”ı kabul etmemesidir (Fidan ve Yeşil, 2018). Bu şiddet türü cinsel birliktelik anında partnerlerden biri istemediği davranışlara veya konuşmalara maruz kalabilmesi ile de açıklanabilmektedir. Ayrıca partnerin cinsel birliktelik anında veya sonrasında diğerini küçük düşürücü, utandırıcı söylemlerde bulunabilmesi de bu tür şiddet kapsamındadır. Partnerlerden birinin diğerini istemediği halde öpmesi, dokunması, cinsel birliktelik kurması, doğum kontrol yöntemini kullanmaması veya kullanımına izin verilmemesi cinsel flört şiddetinin örneklerinden bazılarıdır (Kaplan, 2020).

Sosyal flört şiddeti, bir partnerin diğerinin sosyal ilişkilerini kısıtlaması, kontrol etmesi ve sosyal çevreden soyutlamasıdır (Fidan ve Yeşil, 2018). Bu durum partnerin aile veya arkadaş çevresinde bir izolasyon ve yabancılaşma süreci yaşanması dolayısıyla yalnızlaşmasına neden olabilmektedir. Sosyal flört şiddeti de sevginin dışa vurumu olarak görülebilmekte, arkadaş veya aile ile zaman geçirildiğinde partneri suçlama, eleştirme, tavır alma gibi durumlarla örneklendirilebilmektedir (Kaplan, 2020).

Israrlı takip, ayrılmış olunan ya da halen birlikte olunan partnerin diğerini sürekli izlemesi ve takip etmesi olarak tanımlanmaktadır (Fidan ve Yeşil, 2018). ‘’Stalking’’ bir kez yapılıp biten bir takip eylemi olmayıp, zaman içerisine yayılan eylemler zincirinden oluşmaktadır. Mağdurda güvensizlik, korku ve kaygı uyandırmaktadır (Öztürk Karakuş, 2016). Birey için huzursuzluk, güvensizlik, korku yaratan ısrarlı takipte maruz bırakan kişi bireyi iş yerine giderken, evine giderken takip edebilmekte, evine, iş yerine, okuluna hediyeler yollayabilmekte, sosyal medya üzerinden iletişim kurmaya çalışabilmekte, aile ve arkadaş çevresiyle görüşüp birey hakkında bilgi alabilmektedir (Kaplan, 2020).

Ekonomik flört şiddeti, partnerin diğerini maddi biçimde zarara uğratması, eylemlerine engel koyması, ekonomik özgürlüğünü kısıtlaması ile açıklanabilmektedir (Gündüz, 2020). Bu şiddet türü partnerinin çalışmasına izin vermeme, istemediği işte zorla çalıştırma, çalışma yaşamında ilerlemesine engel olma, para harcama özgürlüğünü elinden alma, kişinin maaşına, gelirine, mal varlıklarına el koyma vs. gibi eylem ve eylem tehditlerini içerebilmektedir (Türk ve ark., 2020).

Gelişimi destekleyici, bireyi sosyal ve duygusal açıdan güçlendirici olması beklenen romantik ilişkilerde şiddet gibi örseleyici yaşantıların olması uzun ya da kısa vadede pek çok olumsuz sonuca yol açmaktadır. Flört şiddetinin ortaya çıkmasını tetikleyen risk faktörleri bulunmaktadır. Risk faktörleri bireylerin çevreleri, genetik özellikleri, psikolojik sağlıkları, geçmişleri gibi birçok unsuru içermektedir. Nitekim flört şiddetinin ortaya çıkmasını engelleyen koruyucu faktörler de risk faktörlerinin tam karşıtı unsurları içermekle birlikte, toplumsal ve politik unsurları da barındırmaktadır. Risk ve koruyucu faktörlerde öncelik farkındalığın kazanılması veya kazandırılması olarak düşünülebilmektedir. Sağlıklı bireyler ve sağlıklı toplum gelişimi için flört şiddetini önleme ve müdahale çalışmaları oldukça önemlidir. Bu çalışmaların geniş kapsamda, bütüncül bakış açısıyla ve devamlılık sağlayacak şekillerde yapılmasının kalıcı koruyucu faktörlerin oluşması açısından önemli olduğu düşünülmektedir.



KAYNAKÇA

Bakır, A. ve Kalkan, M. (2019). Siber flört istismarı, beden imgesi ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(2), 52-72. https://dergipark.org.tr/tr/pub/apdad/issue/51116/588621

Bakırcı, K. (2015). İstanbul sözleşmesi. Ankara Barosu Dergisi, (4), 133-204. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abd/issue/33839/374687

Çakır Koçak, Y. ve Öztürk Can, H. (2019). Flört şiddeti: Tanımı, sınıflaması ve değerlendirmesi. F. Özbaşaran (Ed.), Toplumsal cinsiyet ve kadın (1. Baskı, s. 43-53) içinde. Türkiye Klinikleri.

Fidan, F. ve Yeşil, Y. (2018). Nedenleri ve sonuçları itibariyle flört şiddeti. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 16-24 http://www.ibaness.org/bnejss/2018_04_01/03_Fidan_and_Yesil_1.pdf

Gündüz, Ö. (2020). Flört Şiddeti. S. Nazlı (Ed.), Evlilik ve aile psikolojik danışmanlığı (s. 184-210) içinde. Anı Yayıncılık.

Jaffe, P., Fairbairn, J., ve Sapardanis, K. (2018). Youth dating violence and homicide. A. Wolfe ve J. R. Temple (Ed.), Adolescent dating violence: Theory, research, and prevention (s. 191–215) içinde. Elsevier Academic Press.

Kaplan, B. (2020). Şiddetin toplumsal taşıyıcısı olarak flört şiddeti: Ankara örneği. Kent Akademisi, 13(3), 526-538. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kent/issue/57162/722338

Leadbeater, B., Connolly, J., ve Temple, J. R. (2018). Changing your status in a changing world: It is complicated! A developmental systems framework for understanding dating violence in adolescents and young adults. A. Wolfe ve J. R. Temple (Ed.), Adolescent dating violence: Theory, research, and prevention (s. 3–25) içinde. Elsevier Academic Press.

Öztürk Karakuş, H. (2016). Bir sosyal taciz türü olarak ısrarlı takip-stalking-sinema filmleri üzerinden bir değerlendirme. Route Educational and Social Science Journal, 5(3), 118-132. https://doi.org/10.17121/ressjournal.573

Türk, B., Hamzaoğlu, N. ve Yayak, A. (2020). Flört şiddeti üzerine bir inceleme. Türkiye Klinikleri Adli Tıp ve Adli Bilimler Dergisi, 17(1), 73-81. https://doi.org/10.5336/forensic.2019-70929

World Health Organization. (‎2005)‎. Violence Prevention Alliance: Building global commitment for violence prevention. https://apps.who.int/iris/handle/10665/43200