ÖLÜMCÜL İNANÇ: DEĞERSİZLİK

DEĞERSİZLİK DUYGUSU NEDİR?

Değersizlik duygusuna sahip biri kendinden hiç bir zaman memnun olmaz. Yaşamdan zevk alamaz. Benlik algısı olumsuzdur ve kendine saygısı azdır. Kendini yetersiz ve işe yaramaz görür. Onun için diğer insanlar ya üstündür ya da aşağı, eşiti yoktur.

"Ben değersizim" inancının temeli çoğunlukla yaşamın ilk yıllarında atılmıştır. Önce değersiz, yetersiz ya da işe yaramaz hissettiren bir olay yaşanmış, daha sonra bunu destekleyen yaşantılarla birlikte olumsuz inanç yerleşmiştir.

Değersizlik duygusu bir çok psikolojik rahatsızlıkla ilişkilidir.

Değersizlik; depresyon, anksiyete, sosyal anksiyete, şizofreni, intihar düşünceleri, ümitsizlik, suçluluk, keder ve düşük motivasyonla hatta ölümle alakalıdır. Çin'de değersizlik duygusunu bildiren 65 yaş üstü 2000 erkek aday üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, değersizlik duygusu ölüm için risk faktörüdür.

"Ben değersizim" inancı kendini farklı yollarla da gösterebilir: Kronik ağrılar, amaçsızlık, yaşama karşı azalmış ilgi, uyuşukluk ile duş almak, yemek yemek gibi yaşamsal öz bakım işlerini aksatmak da bunun işaretleridir.

Değersizlik duygunuz varsa :

Sürekli dışarıdan onay alma ihtiyacınız vardır.

"Hayır" diyemezsiniz.

Herhangi bir konuda kararlı ve istikrarlı değilsinizdir.

Aşırı fedakarsınızdır.

Ya da aşırı eleştirel ve kibirlisinizdir.

Başkalarını acımasızca eleştirir ama eleştirilmekten hoşlanmazsınız.

Sıklıkla iyi niyetinizin suistimal edildiğini düşünürsünüz.

Başkalarının ne düşündüğü sizin için çok önemlidir.

Başarısız olmaktan korkarsınız. Hatta o kadar korkarsınız ki harekete geçemezsiniz.

Gerçek duygularınızı ifade edemezsiniz.

Aşırı derecede uyumlusunuzdur.

İyi ve güzel şeyleri hak etmediğinizi düşünürsünüz.

İş ve özel hayatınız, ilişkileriniz bu durumdan olumsuz etkilenir.

Ayrıca;

Kendinizi durmadan azarlamak ve eleştirmek,

Sürekli sağlıksız yiyecekler yemek,

Alkol ve uyuşturucu kullanmak,

Emeğinizin karşılığı olan hak ettiğiniz ücreti talep etmekten korkmak,

Kendinize yararlı olacak şeyleri ertelemek,

Kargaşa ve düzensizlik içinde yaşamak,

Sizi küçümseyen eş/partnerlerle ilişkiyi sürdürmek de değersizlik duygusunun göstergesidir.

Neler yapılabilir?

Profesyonel yardım almadan bu duyguyla başa çıkmak zordur. Değersizlik duygusu depresyon ya da başka bir ruhsal soruna yol açabileceği için bir uzmandan psikolojik destek almak faydalıdır.

Psikolojik yardımda nasıl bir yol izlenir?

1. Öncelikle kişinin kendini nasıl algıladığı üzerine çalışılmalıdır. Kendine ve hayatın nasıl yaşanması gerektiğine ilişkin olumsuz inançları tespit edilmelidir.

2. Danışanın kendini değersiz algılamasına yol açan süreç iyi anlaşılmalı, olumsuz düşünce ve inançların nereden geldiği tespit edilmelidir.

3. Bu olumsuz inançları destekleyen verilerin ve yaşamsal olayların neler olduğu spesifikleştirilmelidir.

4. "Herkes tarafından beğenilme" ve "sürekli dışarıdan onay alma" ihtiyacı üzerine çalışılmalı, dışsal onay yerine içsel onaya odaklanılmalıdır.

5. Kişinin geçmişte kendisini değersiz hissettiren kişiler ve olaylarla zihinsel olarak uzlaşması gerekir. İyileşme geçmişi bırakmakla başlar. Geçmişi bırakmak affetmekten geçer. Geçmişi değiştiremeyiz ama geçmişe olan tutumumuzu değiştirebiliriz.

6. Kişinin kendini olduğu gibi kabul etmesi, kendiyle uzlaşması üzerine çalışılmalıdır. Kendinizi olduğunuz gibi kabul etmek, beğenmediğiniz yönlerinizi de kabul etmek demektir.

7. Son aşamada amaç, şu andaki hale odaklanmak, beklentileri gerçekçi bir şekle getirmek ve bakış açısını yeniden çerçevelemektir.

AYSEL KESKİN

Psikolojik Danışman&EFT Master

Kaynaklar:

You Can Heal Your Life, Louise L. Hay.

goodtherapy.org

• HAYIR DİYEBİLMENİN ÖTESİNDE SAĞLIKLI KİŞİSEL SINIRLAR BELİRLEME

• TRAVMA NEDİR? / TRAVMA İLE İLGİLİ BOZUKLUKLAR

• FLÖRT ŞİDDETİNE UĞRADIĞINIZIN FARKINDA MISINIZ?

• TÜRKİYE’ DE BOŞANMA KAVRAMI, TOPLUMSAL CİNSİYET ROLLERİ ve PSİKOSOSYAL BAŞ ETME YOLLARI IŞIĞINDA BOŞANMANIN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR YAZI

• COVID-19