DIŞLANMAKTAN KURTULMA (UYUMLULUK MODU)

DIŞLANMAKTAN KAÇINMA VE GRUBA UYMA

UYMA

Uyma; başkalarının gerçek ya da hayali varlıkları sonucunda bireylerin davranışlarını değiştirmesidir. Bireyler davranışlarını sosyal ortamlarında bulunan kişilerin beklentileri doğrultusunda değiştirmektedir.

NİÇİN UYMA DAVRANIŞI SERGİLERİZ?

İnsan sosyal bir varlıktır ve çoğunlukla her birey çevresindeki insanlarla etkileşim içindedir. Çevremizdeki insanlar duygu, düşünce ve davranışlarımızı büyük oranda etkilemektedir ve bize sosyal destek sağlamaktadır. Çok az insan kimseyle etkileşime girmeden kendi kabuğuna çekilerek bir yaşam sürdürebilmektedir. Çevresindeki bireylerden yalıtılmış olarak yaşamını sürdüren katılımcılarla yapılan çalışmalar sosyal temastan mahrum kalmanın strese ve travmatik sonuçlara neden olduğunu ortaya koymuştur. Diğer bireylerle etkileşimde olmak ve onlar tarafından kabul edilmek önemli bir ihtiyacımızdır. Bu doğrultuda çevremizdekiler tarafından onaylanmak ve benimsenmek için birtakım uyma davranışları sergileriz. Evrim psikologlarının yaptığı araştırmalar sonucunda da bireylerin gruplardan ayrı düşmemeye çalıştıkları gözlenmiştir. Onlara göre hayatta kalabilmenin en önemli unsurlarından biri yalnız olmamak yani gruptan ayrılmamaktır. Grupla ayrı düşmemek için gruba uyma davranışı sergilemişlerdir. Çünkü gruba uymadıkları zaman dışlanacaklarını ve yalnız kalacaklarını düşünmektedirler. Bu durumda yalnız başlarına var kalımlarını sağlamak ve karşılaşılan tehlikelerle baş etmek daha zor olacaktır. Bireyler hayatta kalabilmek için gruba uymak zorunda oldukları fikrine sahiptirler.

NORMATİF SOSYAL ETKİ

Başkalarının hoşuna gitmek ve onlar tarafından kabul edilmek için uyma davranışını sergilediğimiz durumlarda normatif sosyal etkiden bahsetmiş oluruz. Böyle durumlarda bireylerde benimsemiş görünme söz konusudur. Bireyler kendi fikirlerinin doğru olduğunu düşünür ancak buna rağmen toplum tarafından kabul edilmek veya onaylanmak için uyma davranışında bulunur. Bu uyma davranışı kabul edilme gereksiniminin bir sonucudur.

DIŞLANMA: SOSYAL ÖLÜM

Bulunduğunuz bir ortamda diğerleriyle farklı düşünen tek kişinin siz olduğunu düşünün. Böyle bir durumda diğerleri tarafından nasıl algılanırsınız? İşte bizler genellikle çoğunluktan ayrı bir noktada bulunmamak için onlarla aynı fikirde olmasak dahi uymacı şekilde davranış gösteririz. Aynı fikirde olmadığımız halde dışlanmamak için onların fikrini benimsemiş görünürüz. Çünkü dışlanmak hayatımızı etkileyen kritik bir durumdur. İnsanlar dışlanmayı bir sosyal ölüm olarak algılamaktadır. Bir birey dışlandığında sahip olduğu dört temel güdü tehdit altındadır. Bunlar:

Benlik değeri
Ait olma ihtiyacı
Algılanan kontrol
Anlamlı var oluş

Bu dört temel güdü dışlanmayla birlikte tehlikeye girer ve bireylerin psikolojik olarak kendini kötü hissetmesine, sosyal ortamlardan uzaklaşmasına ve benlik değerlerinin düşmesi gibi pek çok soruna sebep olmaktadır.

DIŞLANMANIN BEYİNDEKİ YANSIMASI

Dışlanma konusunda yapılan çalışmalar sonucunda dışlanmanın kötü ve rahatsızlık veren bir durum olduğunu ortaya koyan biyolojik verilere ulaşılmıştır. Bu çalışmalardan en önemlilerinden biri fMRI ( Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme) kullanılarak yapılan araştırmadır. Çalışma biri gerçek katılımcı ve dördü iş birlikçi katılımcı olan bireylerle gerçekleştirilmiştir. Yalnızca gerçek katılımcıya fMRI ( beyin görüntüleme tekniği ) uygulanarak beyin görüntülerine bakılmıştır. Gerçek katılımcı ve iş birlikçi katılımcılar aynı fikirdeyken beynin görevle ilgili görsel ve algısal alanlarının etkin olduğu saptanmıştır. Katılımcı diğerleriyle farklı fikirdeyken ise beynin görsel-algısal alanlarının değil de olumsuz duygularla ilgili olan amigdala ve sosyal davranışları düzenlemekle sorumlu olan sağ kuyruklu çekirdeğin etkin olduğu gözlenmiştir. Yani bireyler kendi fikirlerini ileri sürdükleri ya da gruba ters bir görüşü savundukları zaman rahatsızlık veya gerilim gibi olumsuz duygular hissetmektedir.

İşte tüm bunlar uyma davranışımızı açıklamaktadır. Bizler olumsuz duygular yaşamamak diğerleri tarafından dışlanmamak, kabul edilmek ve onaylanmak için uyma davranışı sergilemekteyiz.

Kaynakça

Aranson, E., Wilson, T., Akert, R. (2012). Norma dayalı sosyal etki: kabul edilme gereksinimi. Sosyal psikoloji (ss. 434-445)

https://prezi.com/mxgyeykey-2t/sosyal-olum/

Blog Kategorileri

Psikoloji 71 Psikiyatri 6 Dil-Konuşma 6 Özel Eğitim ve Rehabilitasyon 8 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik 16 Diğer 11 Gerçek Hikayeler 7 Psikolojik Tanılar 13 Online Terapi I Online Psikolog 1

Tavsiye Edilen Yazılar

Blog