ZİHİNSEL ENGELLİLİĞİ ANLAMAK
Zihinsel engellilik, bilişsel işlevselliğin bozulması olarak tanımlanabilir. 18 yaşından önce ortaya çıkan ve gelişimsel geriliğin en yaygın türü olan zihinsel engellik, hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılabilir. Zihinsel engellilik kişinin sosyal ve pratik becerileri öğrenmesini zorlaştırabilir.
Zihinsel engel tanısı konan bir çocuk, zihinsel engeli olmayan bir çocuğa göre daha yavaş gelişim gösterir ve yavaş öğrenir; dil, öz bakım becerileri ve sosyal becerileri öğrenmek daha uzun zaman alır. Zihinsel engelli çocuklar, bir özel eğitim uzmanının yardımı ve desteğiyle belirli becerileri kazanabilirler.
ZİHİNSEL ENGELLİLİĞİ ANLAMAK
Çoğunlukla 70 ile 75 arasında IQ puanına sahip kişilerin uyumlayıcı davranışları öğrenmeleri kısıtlıdır. Uyumlayıcı davranışlar şunları içerir; günlük yaşam için gerekli olan kavramsal, sosyal ve pratik beceriler, kurallara uymak, zaman, para ve diğer sayı kavramlarını anlamak, kendine bakabilme becerisi, bir yerden başka bir yere seyahat edebilmek.
Bu kişiler genel öğrenmeyle ilgili bazı zorluklar yaşar ve günlük yaşam becerilerini geliştirmeleri daha uzun sürebilir. Zihinsel engelli bir bireyin öğrenemeyeceği bazı yaşam becerileri olsa bile, tanısı konmuş bireyler okula devam eder, kişisel ihtiyaçlarını karşılamayı öğrenebilir. Genel öğrenme genellikle daha uzun sürer ve daha çok tekrar gerektirir ancak birçok kişi eğitim ile kendi yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürmeyi öğrenir hatta bir işe girip çalışabilir.
ZİHİNSEL ENGELLİLİĞİN BELİRTİLERİ
Zihinsel engeli olan bir çocuk normal gelişim gösteren bir çocuğa göre daha geç öğrenir. Örneğin, yaşıtlarına göre daha geç yürüyebilir, eylemlerinin sonuçlarını göremez, merak duygusundan yoksundur, bebelik dönemini geçmiş olsa bile bebeksi davranışları devam eder.
Diğer belirtiler;
- Bellek becerilerindeki eksiklikler
- Sözlü dil gelişiminde gecikmeler
- Öz bakım veya kendi kendine yapabileceği becerilerin geliştirilmesinde gecikmeler
- Sosyal kuralları öğrenme zorluğu
- Problem çözme becerilerinde zorluk
ZİHİNSEL ENGELLİLİĞİN NEDENLERİ
Çoğu zihinsel engelliliğin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Doktorlar %75’inin tam olarak nedenini açıklayamamaktadır. Bilinen nedenler ise şunlardır;
- Doğumda oksijen eksikliği, enfeksiyonlar, doğum sonrası veya doğum sırasında oluşan diğer sorunlar
- Fetüs enfeksiyonu veya fetüs gelişimsel sorunları
- Kurşun, cıva ve uyuşturucu gibi toksinlere maruz kalma. Alkol tüketimi de zihinsel engelliliğe neden olabilir
- Boğmaca, menenjit ve kızamık gibi hastalıklar
- Kromozom anomalileri. Down sendromu ve kırılgan X sendromu kalıtsal anormal genlerden kaynaklanır
- İyot yetersizliği ve yetersiz beslenme
- Gelişmekte olan fetusta travma
- Çocukluk ve bebeklik çağında devam eden travmalar
TERAPİ VE DESTEK
Zihinsel engelli bireyler, doğduğu andan itibaren fiziksel gelişimlerini desteklemek için gerekli görülürse ücretsiz fizik tedaviden yararlanırlar. Özel eğitim merkezlerinde alanında uzman özel eğitimciler zihinsel engeli olan bireyin gereksinimlerine göre hazırlanmış bir program ile bireyin eğitimini ve becerilerini destekler. Bu süreç devlet tarafından ücretsiz verilir.
Araştırmalar zihinsel engelli bireylerin, depresyon ve intihar gibi düşüncelere yatkın olduklarını gösteriyor. Zihinsel engelli bireylerin en az% 33'ünde bu tür ruhsal sağlık problemleri olduğu düşünülmektedir. Bilişsel yetersizlik bireylerin duygularını ve deneyimlerini açıklamakta güçlük çekmesine neden olduğu için ruh sağlığı problemlerinin tanısı ve teşhisinde zorluk yaşanmaktadır. Müdahale yöntemleri kişiye göre değişir. Bazı kişiler sadece akademik anlamda destek alırken bazıları için hem akademik hem psikolojik hem de psikiyatrik destek gerekebilir.
Türkiye’de engelli bireylere yönelik farkındalık gün geçtikçe artıyor. Amerika ve avrupada ise engelli bireylerin sahip olduğu fırsatlar çok daha fazla. Yurt dışında zihinsel engelli bireylerin istihdamı, kendi başına yaşayabilmeleri için açılan yaşam evleri sayesinde bireyler topluma kazandırılıyor. Türkiye’de ise bu tür çalışmalar yeni yeni başlıyor. Toplum olarak daha korumacı bir yapıya sahip olduğumuz için çocuklarımız ister zihinsel engelli olsun ister üstün zekalı, maalesef bağımsızlaştırma konusunda başarısız oluyoruz. Oysa her bireyin kendi ayakları üzerinde durduğunu hissetmeye ihtiyacı vardır. Daha gelişmiş bir toplum için farkındalığı arttırmak, zihinsel engelli bireylere fırsat tanımak gerekir.
Kaynakça: http://www.goodtherapy.org/learn-about-therapy/issues/intellectual-disabilities